Pages

24.1.13

Voor in die koor

So kry ons toe mos nou hier knap voor Kersfees skotteltelevisie. Dis nou drie weke dat die ding nie eers aan was nie. Vir al wat ek weet, is ons al twee weke gelede afgesny.
Moet ook nie sê ons moet naweke kyk nie – daar is soveel ander en lekkerder dinge om te doen, dat ons daarby ook nie uitkom nie.
Iewers in die vakansie was daar wel iewers op KYKNET ‘n insetsel oor hierdie een of ander koor in die Kaap wat glo so goed is, tien teen een die Stellenbosch Universiteitskoor (dis beslis nie die Acapella koor nie).
In elk geval, die koormeester laat val toe in die onderhoud dat hy dikwels ‘n minder goeie stem kies as hy aflei die stem se baas is passievol begeester en het potensiaal.
Ek het soveel waardering vir die man gehad; juis omdat ek nog altyd van dieselfde uitgangspunt uitgegaan het. Ek gaan nog verder en sê gereeld dat ek veel eerder werk met iemand wat wíl, maar nie noodwendig so goed kán nie, as wat ek sit met een wat kán, maar nie wíl nie.
En toe nie hier, op nasionale televisie, ‘n man wat praat asof dit ek persoonlik was wat hom voorgesê het. Nogal ‘n koormeester daarby.
As alle koorleiers maar so was – in die besonder die juffrou in beheer van Klaradyn se junior laerskoolkoor!
Ek moes op universiteit 100 uur lank na gefiltreerde klassieke klanke luister in die hoop dat ek daardie 100 ure later minder toon doof daar sal uitstap.
Helaas!
En dan het ek nog altyd van sing gehou.
Ek onthou nog goed hoe my beste vriend se ma, ook my standerd 1-onderwyseres, een oggend terwyl ons in haar klas gesing het, van agter uit haar stoortjie gekom het, teen die deur gaan staan het, vir my gekyk het, en gesê het:  “Jy hóéf nie heeltemal so hard te sing nie, Hansie.” En ek haal aan, ek haal verbatim aan – ek onthou dit 40 jaar later steeds woord vir woord.
Ek sou dit tot in die hiernamaals kon onthou. Maar was daar iets soos ‘n koor, weet ek nie wat hulle met my sou aangevang het nie.
Annieka sing self nie soos ‘n engel nie.
Ons altwee glo egter dat ‘n mens nie mooi hoef te kan sing nie, jy moet net lekker kan sing.
En dit doen ek en sy uit volle bors – ons sing lekker.
Ook nie ek en sy nie, maar ek en sy en Klaradyn.
So het ons Klaradyn dan ook groot gemaak; dit het immers gou geblyk dat sy, wat sang betref, 100% na haar ma aard, 100%na haar pa aard en gevolglik 200% toondoof/vals is.
Maar net so is sy ook 200% lief vir lekker sing – lekker sing tot op die punt dat jy jou ore met pluisies wil toestop.
En as daar nou een mens is wat dit selfs nog beter as haar ma en haar pa, haar ouma en oupa (selfs haar oorlede ouma en oupa) weet, dan is dit haar skool se juniorkoor-juffrou.
Ek weet nie wie sy is of hoe sy lyk nie, maar toe ek sommer met die eerste skrywe van die laerskool se kant af, vroeg vanjaar hoor sy begin eersdaags met kooroudisies, het my hart na haar uitgereik – die stomme juffrou.
Dit gebeur seker nie sommer dat ‘n laerskooljuffrou gronde het om op te staan as sy ‘n laerskool kind van teistering aankla en aandring op ‘n hofinterdik dat die kind nie binne 500 kubieke meter van haar mag kom nie; so sy en Klaradyn sou geskiedenis kon maak.
Ek het in graad 1 by die vierde of vyfde keer wat Klaradyn vir kooroudisies gegaan het, ophou tel. Ek het skaam gekry.
Onthou, die juffrou vra net een keer – dis Klaradyn wat al om die ander maand of week vanself aanmeld.
Die arme vrou kan nie eens terreindiens doen nie, dan corner Klaradyn haar en kry the hills alvie with the sound of music.
Sy moet ook nie sê dat hulle ‘n volgende keer weer sal luister en kyk nie; want dan besluit Klaradyn ‘n maand of wat later dat volgende keer se tyd nou aangebreek het.
Toe kom graad 2, en dit gaan niks anders nie.
Intussen is daar van haar ander maatjies wat kla en ophou en wil ophou en dreig om op te hou, maar Klaradyn meld aan vir luisterryke oudiënsie na luisterryke oudiënsie.
En toe die juffrou nou net mooi genoeg gehad het, toe reken sy, sy het nou lank genoeg ge-suffer, dis nou die ouers se beurt om te suffer, en hier teen die agste of negende probeerslag stuur sy die kind huis toe met: “Jy moet nog ‘n bietjie meer oefen om te kan sing. Gaan oefen hard en dan probeer is volgende jaar weer.”
En Klaradyn het met volle oorgawe, uit volle bors ‘n volle repertorium gaan aanleer en oefen.
Ek en my vrou het kilogramme in die proses verloor, so erg was dit om net daarna te luister.
Intussen het Klaradyn iewers gehoor dat jy nie so mooi hoef te kan sing vir die senior koor nie, daar is baie meer kinders in die en jou stem kan in die massa verdwyn.
Dis presies wat hulle vir my pa gesê het toe hy op skool in die koor was:  maak maar net of jy kan sing.
Dis presies wat hulle in graad 1 vir my gesê het toe ons graad-eentjie-parrabeentjies die eerste keer op die verhoog gesing het. Ek het destyds gedog dis omdat ek pampoentjies gekry het en twee weke skool gemis het.
Maar in graad 2 en standerd 1 toe gebeur dit weer.
En weer.
Teen die tyd dat dit ‘n derde keer gebeur, toe kon ek al een en een by mekaar tel.
Nie Klaradyn nie – as ‘n mens ministers sonder portefeuljes kan kry, dan kan ‘n mens koorlede sonder stemme ook kry, is blykbaar haar vertrekpunt.
So toe trek sy met die eerste afkondiging van die jaar los en begin sing.
Vir die hoeveelste keer.
Met oorgawe.
Volle oorgawe.
En dis dan toe ook net mooi op daardie punt dat die juffrou moes geknak het, want toe ons weer hoor, toe kom die kind in ekstase by die huis aan met die nuus dat drie jaar se volgehoue oefening, vrugte afgewerp het – sy het haar kooroudisie, wys jou net  aanhouer wen, geslaag.
Die arme koor, die arme juffrou, my arme kind!
Wie eerste gaan wees om die koor te verlaat, sy of die juffrou weet ek nie.
Tot dan koester ek maar die seepbel dat hy nie bars nie.
Dis op die ou einde dalk nie die juffrou of my kind nie, maar sommer die hele koor wat nie opgewasse is vir alles wat die begin van die nuwe jaar vir hulle inhou nie.
Ons leef in opwindende tye, my joie de vivre-kind die meeste van ons almal.
As dit aangaan soos dit nou aangaan, sing sy eersdaags in die Kaap in daardie ander mannetjie se koor vol jong ontluikende kunstenaars.

5.1.13

Nuwejaar op Zwartkloof

Ook genoem, Voor ek afklok, lepel in die dak steek en die emmer skop,  want hierdie en ander goed, die wat is en die wat was, het mos nou maar een maal die geneigdheid om rondom Ou- en Nuwejaar deur die gedagtes te wil maal.
En so is daar op my afkloklysie (maak dit dan maar emmerlysie, gedagtig aan Norman Freeman en Jack Nicholson se fliek, Bucket List) is eintlik net een iets.
En dan is dit nie ‘n item soos wat die outjies in die fliek ‘n aantekening sou definieer nie. Sien, ek moet eers self lepel in die dak steek voor hierdie lewensambisie en  -aspirasie van my, hoogs postuum, miskien, afgetik sal kan word – en dan ook net deur Klaradyn, sonder dat ek dit ooit weet.
Maar dis eenvoudig: Dis vir my ‘n behoefte van die hart dat Klaradyn, nadat ek en Annieka weer tot die stof waaruit ons kom,  teruggekeer het, van ons sal dink, en oor ons sal voel, presies soos ek en my broer na haar dood oor my oorle’ mammie voel en dink: een eindelose, grenselose bondel liefde, niks meer, niks minder, as net dit nie; lewenslange liefde, tot oorlopens toe, vir haar kinders.
Ja, ek praat van “Oorle’ Mammie” en ek praat met deernisvolle liefde en ‘n ewe deernisvolle glimlag van my oorle’mammie, want dis hoe my oorle’ mammie se eie oorle’ mammie (my ouma) altoos van  haar oorle’ mammie (my oumagrootjie, Vroutjie, wat ek net van foto’s ken) gepraat het.
Ek kan nie anders nie, dis die voorbeeld van my ouma waarmee ek groot geword het, ‘n voorbeeld wat ek nie skaam is om te volg nie.
Soos ook die voorbeeld wat my ma vir 46 van my lewensjare voorgeleef het. Want dink ek deesdae aan haar, dink ek regtig net liefde en niks anders nie.
En as ek my lewe so kan leef dat my kind eendag dieselfde dink, dan was dit nie onnodig dat ek die eerste lewenslig aanskou het nie.
Tog gebeur dit dat ek van tyd sekere wonderlike ervarings het en dit dan, in retrospeksie, gou op my afkloklysie neerskryf en summier ‘n regmerkie daarnaas maak.
Een so ‘n inskrywing wat ek gister gemaak en afgetiek het, het op die koop toe vanoggend ‘n tweede regmerkie agter hom gekry. En verloop alles moreoggend voor ons huis toe gaan volgens plan, dan tiek ek more ‘n derde regmerkie agter die inskrywing.
Dit alles het in 1987 of 1988 in ‘n bad onder die bome op die walle van die Okavangorivier begin.
Ja, ‘n bad, letterlik in die kale oopte onder die bome, met ‘n uitsig op die rivier.
Kyk, ek het nog altyd ‘n ding met ‘n longdrop waarvan jy die deur nie toemaak nie en dan afskakel met ‘n uitsig op alles wat mooi is.
Om dieselfde ervaring te hê, nie vanaf die troon nie, maar van binne ‘n bad, met ‘n uitsig van 360 grade as jy jou kop soos ‘n uil wil draai, is mos nie net koninklik nie – dis hemels.
Die naaste wat ek na 1988 op die Okavango-oewer daaraan kon kom, was aan die hand van een van hierdie storte wat rykes buite hul seevakansiehuise aanbring, die stortkoppe om die sout en die sand van jou af te spoel voor jy die huis ingaan.
Maar dis glad nie dieselfde nie, geensins nie.
Nie eens amper nie.
Maar toe tref privaat wild- en natuurreservate die Suid-Afrikaanse bosveld. En blaai jy van tyd tot tyd deur glanstydskrifte of koffietafelpublikasies oor Afrika-interieurs, dan vang jou oog ‘n soortgelyke baddens.
Prentjiemooi, idillies, arkadies, nirvana.
Partykeer is daar ook prentjies van ‘n huisie by die see wat onbekostigbaar hoog op rots gebou is, en dan kyk jy oor die Atlantiese of Indiese oseaan uit terwyl jy seker maak die water se temperatuur is na jou wense.
Maar ‘n plekkie by die see het my nog nooit getrek nie, gee my liewer ‘n droom (maak dit liewer dan ‘n fantasievlug) na die een of ander bosveldwegbreekoasetjie.
En daar word my droom toe werklikheid toe vriende ons saamnooi na presies so ‘n wildsplaas waarvan gewone mense net in tydskrifte lees of op televisie sien.
Ons betrek die luuksueuse tentkamp.
Alles is vreeslik mooi en weelderig en pamperlang, uit die boek, uit die beste, mooiste, dikste, glansste boek. Dis Top Billing en Pasella en ek weet nie watter plaaslike en oorsese programme alles nie.
Maar ek, wat gewoonlik ‘n oog vir ‘n keurige ding het, sien daar niks van raak nie; ek staar my blind teen die bad in die badkamer van nagenoeg 16 vierkante meter.
Maar dis ook nie die bad en die feit dat ek en my vrou en my kind daarin kan wegkruip en nie raakgesien word nie, so groot is hy nie; dis drie van die vier “mure” om die bad; nie die bad nie – die uitsig!
Met die dat alles tent is (en dan praat ek nie van tweeman-plastiekgoedjies waarmee jy op Voortrekkerkampe of staptoere gaan nie, nie eens die tente waarin krygshoofde in antieke, of latere, tye hulself afgesonder het om strategies te kan dink nie; ek praat van die goed wat jy in koffietafelboeke raaksien) is daar mos nou hoeka nie “mure” nie, dis seilwande, met binne die seilwande, direk teenaan, niks anders nie as gaaswande.
En dis toe net daar dat ek die natuur in die badkamer innooi en elkeen van die drie buitemure se buitenste seile gaan oprol tot bo die dak en nie kan wag om te gaan slaap dat ek kan wakker word en gaan bad nie.
Ag, en dan kan ek nou adjektiewe gaan soek en dit inryg om te wil beskryf wat ek beleef het, hoe ek gevoel het, wat ek gehoor het, wat ek gesien het, in die afgelope twee oggende se ongeveer ‘n uur wat ek daar in die bad deurgebring het, maar ek gaan nie eers probeer nie, ek weet maar al te goed woorde skiet te kort.
Kom ons volstaan daarby dat ek in die sierste van sierskrif (soos selfs my oorlede mammie my op haar beste nie sou kon nadoen nie – en sy was goed) op my afskoplysie skryf:  opelugste van alle opelugbadervarings denkbaar, en dan ‘n mooi regmerkie daarnaas maak, nie een regmerkie nie, maar drie. Sien, ek gee mos nie om om vuil te gaan slaap nie, dis die vuil opstaan waarmee ek nie kan saamleef nie.
En as ek hierdie gesels stop afknip, dan is dit omdat ek haastig is en nou in die bad gaan lê en lees en luister na die geluid van die natuur wat om my leef.
Hier sak die son
en die flappe is af,
maar die idee is daar.

Ja, ek kon gaan stort,
maar selfs met 'n
waterdigte Kindle hou ek
nie van staan en lees nie.

In retrospeksie hoort die
hele ervaring op 'n
afklok-lepel-emmerlysie

Steeds jammer die
flappe is af


Ook maar goed ek is
nie 'n krygshoof nie -
ek sal sukkel om
strategies te dink

Die hele Zwartkloof-ervaring is opsigselwers iets wat die verwesenliking van 'n lewensambisie of -ervaring kan wees. Besoek gerus die webwerf deur hier te kliek.